Melancholisch

Wanneer u dit (hopelijk) leest is het nieuwe jaar net begonnen. 2020. Wordt u ook altijd zo melancholisch van een jaarwisseling? Nou, ik ook niet. Dit jaar is het anders merk ik. Ik betreed een nieuw jaar waarin ik kan zeggen dat ik volgend jaar 50 word. Misschien is dat het wel. Of het feit dat ik de afgelopen tijd op de uitvaart van drie leeftijdsgenoten aanwezig ben geweest. Ik weet het niet. We worden allemaal ouder en ik voel de vergankelijkheid. Oudste zoon is gaan studeren, jongste zoon is zindelijk geworden. De tijd vliegt als een schaap door ‘t veen, zoals de Drenten zeggen. Nu is een moment om terug te blikken. Wij arme Joden hebben elk jaar twee keer nieuwjaar, hè. Hoe zielig is dat. Eerst in de nazomer of vroege herfst, dan staan we al stil bij het voorbijgaande jaar, wat deden we goed, wat deden we fout en nu weer. Calimero zou zeggen dat het toch allemaal niet eerlijk is. Toch zijn beide jaarwisselingen voor mij persoonlijk heel verschillend. Waar het Joodse Rosj Hasjana voor mij meer een spirituele lading heeft, waar sta ik als mens, hoe sta ik in het leven, wat valt er nog te beitelen aan de ruwe steen die ik ben teneinde die mooi kubiek te maken? Uren, dagen, maanden, jaren… de tijd verglijdt en ik wordt een ouwe knar voor ik het in de gaten heb. Gelukkig word ik een ouwe knar. Ik maak welbewust het opgroeien van mijn kinderen mee, die alweer 18, 17, 15, 12, 10 en 4 zijn. Hoe bijzonder is dat? Dat is iets om dankbaar voor te zijn. We hebben chanoeka achter de rug, 8 dagen staken we kaarsen aan om de overwinning op het antisemitisme te vieren. En ik als rasoptimist vraag me dan af wat het nieuwe jaar in petto heeft, want we kunnen het nog zo hard vieren - het antisemitisme is helemaal niet overwonnen. Toch heb ik altijd vertrouwen. Waar haal ik dat toch vandaan? Een doorvoeld besef van Iets dat buiten ons is maar ook weer in ons, dat ons geleidt in het leven. Vager kan ik het niet maken, maar zo is het wel - voor mij. Voor u ligt dat ongetwijfeld weer anders en dat is juist zo mooi. Hier is geen goed of fout, geen smal pad dat je moet gaan, geen Heilige Waarheid. Ik hou van die verscheidenheid. Fantastisch, dat we allemaal mogen geloven wat we geloven, vinden wat we vinden en de ander zijn of haar beleving gunnen. Het stuit me tegen de borst wanneer fanatiekelingen, met de armen over elkaar en felle blik, beweren de waarheid in pacht te hebben. De zelfgenoegzaamheid van de allesweter. Een dialoog is onmogelijk, want jij bent toch maar de zielepoot die het allemaal niet snapt en dat is erg, erg, naar. Ik zei dat ze beweren te weten hoe het zit, maar dat is natuurlijk niet zo. Ze weten het zeker, ze weten. En toch. Zelfs als ik met deze mensen praat, wat uiteraard lastig is voor een onwetende sloeber zoals ik, kan ik blij voor ze zijn. Ze hebben een enorm stevig fundament dat ze troost en houvast geeft. Waar ik zwalk, afweeg, peins, pieker en terugdeins hebben zij helderheid over hun plek in het universum. Dat zal ze ongetwijfeld rust en stabiliteit geven. Fantastisch toch? Zelf zou ik een gedeeltelijke lobotomie verkiezen boven deze zelfopgelegde schijnzekerheid, maar hee, wie ben ik? Het Jodendom doet niet aan geloofszekerheid. Helemaal niet zelfs, je stelt vragen en trekt alles in twijfel wat op je pad komt. Dat geeft een boel beweging, röring en misschien zelfs persoonlijke onrust, maar dat is mijns inziens, maar wie ben ik, te prefereren boven een Zeker Weten Omdat Het Nu Eenmaal Zo Geschreven Is. Maar nu ben ik misschien ook wel zelfgenoegzaam bezig. “O zelfgenoegzaamheid der zelfgenoegzaamheden, alles is zelfgenoegzaamheid.” Zo sprak ooit het nichtje van de Prediker. En zo rol ik 2020 in, mijmerend en een tikje aangeschoten van de wijn met bubbels. Ik hoop op een jaar waarin we elkaar aankijken en verbinding voelen, hoe stellig of juist wankelmoedig we in onze schoenen staan. Ieder met z’n eigen levensvisie of -gevoel. We kunnen zoveel van elkaar leren, als we dat willen. Laat de ander een spiegel zijn voor je eigen ziel. Ik wens jullie allemaal heil, zegen en voorspoed!